‘Iedereen krijgt in het leven emmers stront over zich heen. Daar heb je als mens nou eenmaal mee te dealen dus het beste besluit je elke ochtend maar dat je gelukkig bent. Voor mijn part met een schone onderbroek of een leuk lied op de radio. Geluk is een keuze!’
Met deze woorden besloot Sara, na jaren van wachten op witte prinsen zonder paard, een tijdje terug te kiezen voor haar (liefdes)geluk door actief te gaan daten. Via het internet. Dé plek bij uitstek om te dealen met alle bakken stront die dagelijks worden uitgestrooid over het leven van mensen. Twee à drie keer per week ging ze met iemand koffiedrinken, borrelen of eten. Haar dates waren afgewisseld prima, rampzalig of geweldig. Toch was Sara na een anderhalf jaar nog steeds alleen. Nooit eerder was ze zo duidelijk op zoek gegaan naar haar beste match en nooit eerder matchte ze zo duidelijk niet met de beste mannen tegenover haar. Aan het aanbod kon het niet liggen. De online vijver was oeverloos. Op het internet waren nog buitengewoon veel vrijgezellen te vinden, waarvan ze het merendeel gewoon buiten vrijwel zeker nooit had ontmoet. Van Sebastiaan uit Best tot de beste kok uit San Sebastián. Online was men maar één klik verwijderd van een eventuele echte klik. Als het haar daar al niet lukte, waar dan eigenlijk nog wel?
Nu is Sara niet de enige bij wie het online daten niet bepaald wil vlotten. Hoeveel zijn er wel niet die een online profiel aanmaken, waarna ze lacherig van de één naar de ander swipen en ondertussen roepen dat ze er heus niks van verwachten. Dat het gewoon een leuk tijdverdrijf is. Maar waarom kijken ze dan op andere profielen? En voor leuk tijdverdrijf kan je toch ook naar de film? Met een nieuwe lover, want stiekem heeft iedereen toch een profiel om iemand te vinden? Al dan niet voor een relatie? In real life loop je misschien niet zomaar à la minuut iemand tegen het lijf, op het internet is er daarentegen altijd wel iemand online, waardoor het assortiment vele malen groter is. Je hoeft je hoofd niet perse meer te breken over hoe je aan het nummer van die leuke vent of vrouw komt, waar je elke ochtend langsfietst op weg naar kantoor. Online zijn ze ook te vinden in misschien wel nóg betere modellen. En zoals elke labrador zijn drol anders draait, geeft elke uitvoering van jouw type online een unieke twist aan zijn of haar basiskenmerken met bijvoorbeeld een voorliefde voor aparte hobby’s of verre oorden als favoriete reisbestemming. De online wereld is je speelbal en hoewel dit zogenaamde voordeel voor velen de reden is om te gaan internet daten, blijkt uit verschillende onderzoeken dat dit grote aanbod juist het grote nadeel is van het wereld wijde web.
Niet alleen neemt de noodzaak van het maken van een keuze af, er zijn immers nog genoeg andere opties, bij teveel opties raken onze hersenen de draad kwijt. Dit wordt keuzeblindheid genoemd, een effect dat nog wordt versterkt wanneer mensen moeten aangeven waaróm ze voor iets hebben gekozen. Op zo’n moment maak je een selectie van eigenschappen die je belangrijk vindt, alleen is selecteren iets anders dan kiezen. Selecteren doe je namelijk bewust, het speelt zich af in je frontaalkwab, waar verschillende mogelijkheden tegen elkaar afgewogen worden. Kiezen gaat via dieper gelegen delen van de hersenen, waar emotionele processen plaatsvinden en gebeurt dus op gevoel. Hoe ingewikkelder de keuze, hoe lastiger de frontaalkwab het heeft. Gevoelsmatig zijn we veel beter in staat om voor het juiste te kiezen. Toch zijn mensen vaak geneigd hun (liefdes)beslissingen te onderbouwen. Al is het alleen al omdat ‘Ik viel op haar mooie ogen of zijn lieve lach,’ beter klinkt dan: ‘Nee joh, ik ben voor de eerste de beste gegaan die wilde,’ waarmee je zowel de ander als jezelf wellicht ook naar beneden haalt, ongeacht of het klopt of niet. Meerdere onderzoeken bevestigen echter een negatief effect van wikken en wegen op het maken van de juiste keuze en laat dat nou precies zijn waar het in de online datingwereld om draait.
Wie daar op zoek gaat naar een goeie match selecteert op wenselijke eigenschappen. Het totaal aan informatie op basis waarvan je een potentiële partner zou kunnen selecteren, is echter veel teveel voor jouw frontaalkwab om volledig te verwerken, waardoor de focus naar beschikbare informatie verschuift. Uiterlijkheden krijgen een hoofdrol toebedeeld, terwijl de meeste relaties daar niet om draaien. Op het internet kom je dan al gauw uit bij wat foto’s, de leeftijd en twee of drie hobby’s. Wat niet zichtbaar is, telt niet mee. Wanneer het op basis van deze selectie tot een afspraak komt, valt het gevoel over de betreffende date vervolgens vaak tegen. Veel ontmoetingen eindigen hierdoor in een deceptie of afwijzing, van een nagenoeg vreemde weliswaar, maar dit moet niet onderschat worden. Na een teleurstellende date ervaring met een ‘verkeerde beslissing’ passen mensen hun criteria voor eventuele vervolgdates namelijk aan. Hun eigenwaarde (of is het marktwaarde?) daalt, waardoor ze potentiële, geschikte partners niet (meer) als potentieel zien en daarom mislopen. De manier waarop je date is dus niet alleen van invloed op wie je nu kiest, maar ook op hoe je in het vervolg kiest.
Wat is dan wel wijsheid in de wijze waarop je daten vandaag de dag zou kunnen aanpakken? Psycholoog Peter Todd ontwikkelde een model met als uitgangspunt dat je in een groep potentiële partners allereerst tussen de 10 á 30 procent überhaupt moet hebben gezien. Dan is het zaak je kansen bij dit percentage in te schatten en te bepalen wie van deze kanshebbers jij het leukst vindt. Neem deze persoon als drempel en strik de eerstvolgende, die iets leuker is, als jouw nieuwe heilige tempel. Of voor de minder calculerende onder ons: taxeer wat je waard bent en ga voor iemand die je verwachtingen nét overtreft, zodat je niet allerlei partners met elkaar hoeft te vergelijken (oftewel gaat selecteren). Hiervoor kun je het beste je eigen omgeving inschakelen, zodat je sociale netwerk wordt ingezet. De kans is groot dat vrienden van vrienden of daar weer vrienden van, óók goed bij jou passen. Als het goed is vind je je vrienden namelijk al leuk, waardoor het kiezen heeft plaatsgevonden vóór het selecteren. Pas daarna bepaal je of er eventueel meer in zit.
Vis je toch liever in een onbekende vijver, dan is het zaak om je omstandigheden zo turbulent mogelijk te maken, door bijvoorbeeld iets verkeerd te doen bij de ander en het daarna op je meest mieterse manier weer goed te maken. Canadese psychologen ontdekten hoe gevoelens van ongemakkelijkheid, spanning en stress aantrekkingskracht aanwakkeren en een band scheppen tussen twee mensen, net als gevoelens van vreugde en uitgelatenheid. Hierdoor wordt de ander niet zomaar meer als iemand uit de mensenmassa gezien en krijgt hij of zij betekenis. Grappig dat er op datingssites tegenovergestelde wetten van kracht zijn. De meeste online processen moeten zo gestroomlijnd mogelijk lopen om alle ongemakkelijkheid uit te schakelen, terwijl het juist de kwetsbaarheid is, die een band schept tussen mensen.
Gelukkig leert een veelvoud aan ervaringen dat er aan ongemakkelijke figuren op het internet geen gebrek is, net als aan types die je een ongemakkelijk gevoel geven. Spring eens in het diepen met één van hen, wie weet springt er ondertussen wel een vonk over.
